Þorsteinn H. Gunnarsson

Áburðarverksmiðjan í Gufunesi

Áburðarverksmiðjan í Gufunesi var vígð 22. maí 1954 en það ár hófst framleiðsla áburðar. Verksmiðjan var stofnuð árið 1952. Hún fékk rafmagn til framleiðslunnar úr Írafossvirkjun í Sogi. Á þeim tíma var ekki markaður fyrir alla þá raforku sem framleidd var nema til kæmi stóriðja. Sú stóriðja varð að áburðarverksmiðju í Gufunesi sem framleiddi köfnunarefnisáburð sem fékk nafnið Kjarni.

Bygging Írafossvirkjunar og Áburðarverksmiðjunnar var fjármögnuð með Marshall-aðstoðinni. Stofnað var fyrirtækið Áburðarsala ríkisins sem hafði einkarétt á innflutningi og sölu áburðar. Þetta fyrirtæki flutti inn steinefnaáburð, þrífosfat og kalí til að blanda með hinum íslenska Kjarna en köfnunarefnið í áburðinum var unnið úr andrúmsloftinu: Heimild Vikipedia

Áburðurinn Kjarni, ammonium nitrat NH4NO3, er hægt að nota í sprengiefnaframleiðslu. Kjarninn var fyrst framleiddur og var þá ókornaður og hafði sömu áferð og sykur. Erfitt var fyrir bændur að dreyfa honum þar sem hann fauk til í dreyfingu. Seinna var hann kornaður.

Áburðarverksmiðjan var í raun sprengiefnaverksmiðja og má sjá enn að ákveðin öryggisviðmið voru viðhöfð við byggingu hennar þar sem Kjarnin var geymdur í skemmum sem sprengdar voru inni berg. Samskonar verksmiðja sprakk í loft upp í Finnlandi.

Verksmiðjan skiptist í sýruverksmiðju, ammoniakverksmiðju og vetnisverksmiðju og svo seinna blöndunarverksmiðju.

Ég starfaði á vorinn á námsárum mínum í Áburðarverksmiðjunni og svo 3 misseri við efirlitsstörf í ammoniksal.

1. október 2001 varð sprenging í rafmagnstöflusal í enda húss þar sem fer fram framleiðsla á vetni og ammóníaki: Heimild Morgunblaðið

Það var á þeim stað sem ég hafði aðstöðu og aldarfjórðungur frá því að ég fór þaðan. Upp úr því var áburðarframleiðsla aflögð í mannvirkjunum.