Björgun heimasætunnar í Laugarnesi vorið 1952

Frásögn þessi var fyrst flutt á samkomu fyrrverandi íbúa í Laugarneskampi og Laugarnesi árið 2003. Hún er sögð í minningu um bróður minn Birgir Gunnarsson, sem fórst með vitaskipinu Hermóði 18. febrúar 1959 í Reykjanesröst. Ég skrásetti hana til að halda atburðinum til haga og bregða minningarglampa á Laugarnesið.

Birgir skildi ekki eftir sig veraldlega hluti. Björgun Þuríðar Sigurðardóttur, sem er ein ástsælasta söng-, hesta- og listakona þjóðarinnar, er okkur í fjölskyldunni mikilsvirði.

Frásögnin var endurflutt í styttri útgáfu í minningarathöfn um Birgi í Laugarneskirkju 18 febrúar 2009 og þykir mér vel viðeigandi að birta hana á páskadagsmorgun og á þeim tíma sem margir eru að fermast en Birgir var ásamt félaga sínum, einmitt að koma úr fermingarkaffi þegar þessi atburður átti sér stað.

Björgun heimasætunnar í Laugarnesi vorið 1952

Það var á þeim vordögum í Laugarnesinu, þegar krían smó bláan himininn með sínum öruggu vængjatökum. Ósjaldan steypti hún sér niður í höfuðið á okkur krökkunum í Laugarnesinu og flaug svo burt - gargandi. Eftir skildi hún okkur skíthrædd og æpandi, hlaupandi burt sem fætur toguðu, því krían var óskaplega herská og hættuleg að okkur fannst.

Kolinn var farinn að veiðast við bryggjuna á Kirkjusandi, en það var háttur margra unglinga að standa á ystu nöf og stinga hann þegar hann gekk upp í sandinn.

Í haga í Laugarnesinu voru grá hross á beit. Af þeim var yndisleg lykt á vorin sem minnti á sumarkomuna og í hlaðvarpa sýslaði Sigurður bóndi við bústörf - syngjandi sæll og glaður.

Inn í Laugarnesbænum var heimasætan Þuríður Svala Sigurðardóttir - fjögurra vetra gömul - og öngvir vissu framtíð hennar.

Fremst á nesinu kúrði svo braggabyggðin undir bárujárnsboganum.

Þetta vor árið 1952 átti Birgir bróðir minn að fermast ásamt öðrum börnum úr Laugarnessókn. Einn dag eftir fermingu gengu þeir vinir og félagar, Birgir og Ágúst, til kveðjukaffiboðs hjá séra Garðari. Þeir voru spariklæddir. Var þetta hin besta veisla og fannst nú krökkunum þau vera fær í flestan sjó.

Á heimleiðinni drolluðu drengirnir og skröfuðu um heima og geima - enda drengja háttur á þessum aldri. Þeir ákváðu að taka á sig krók og kíkja niður á bryggju við frystihúsið á Kirkjusandi. Þeir voru að vísu í sparifötunum - en ævintýraþráin er sterk og oft voru krakkar að veiða þarna.

Þegar þeir nálguðust bryggjuna heyrðu þeir hróp og köll. Hér var eitthvað á seyði.

Þegar þeir komu nær sáu þeir að einhver hafði dottið í sjóinn. Viðkomandi flaut eins og bauja frá landi og sogaðist í burtu. Það fór ekki á milli mála að heimasætan í Laugarnesi var að drukkna. Ævar bróðir hennar baðaði út öllum öngum, var óðamála og kallaði á hjálp.

Án þess að hika vatt Birgir bróðir sér úr jakkanum og á svipstundu hafði hann kastað sér til sunds á eftir Þuríði Svölu. Hann synti að stúlkunni, náði haldi á henni og hóf svo björgunarsund til lands en það reyndist erfitt.

Ránardætur vildu fanga ungmennin.

Það virtist eins og þau væru að sökkva.

En heilladísirnar í Laugarnesi voru þarna líka og þær slógu skjaldborg um þennan atburð.

Birgir þreytti sundið af einbeitni en mjög var farið að draga af honum og stúlkan farin að toga í. Við þessar aðstæður stökk félagi Ágúst fram af kantinum og aðstoðaði Birgi við að ná til lands. Það voru fúsar hendur sem hjálpuðu þeim að ná upp á bryggjukantinn.

Tilviljunin ein réð því að danskur læknir var þarna nálægt. Kom hann til hjálpar og gerði viðeigandi ráðstafanir. Allt fór þetta vel að lokum.

Þeir félagar Ágúst og Birgir gengu nú heim til sín, báðir holdvotir en með sæluhroll og blik í augum eftir giftusamlega björgun stúlkunnar.

Þegar Birgir kom heim varð nú heldur en ekki upplit á móður okkar - enda var hann í fermingarfötunum og ekki vel séð að eyðileggja þau. Helst væri hægt að lýsa því ástandi sem þarna skapaðist með því að fara með Guttavísur. En þegar skýringar á atburðinum komu smátt og smátt fram milli glamrandi tannanna færðist gleðisvipur yfir andlit móður okkar.

Nokkrum dögum seinna komu Laugarnesfeðginin, þau Sigurður Ólafsson og Þuríður, til okkar að Laugarneskamp 36. Þau voru í sínu fínasta pússi og heimasætan með slöngulokka og elegant.

Á meðan kvöldsólin varpaði geislum sínum á drossíuna sem þau komu í afhentu þau Birgi björgunarlaun sem voru stytta af hafmeyjunni eftir Guðmund frá Miðdal og álitleg peninga upphæð.

Þetta vor gekk ég um Laugarnesið - sex vetra gamall - og fannst ég vera hluti af einhverju miklu afreki - einhverju stórkostlegu afreki.

Já, mér fannst að bróðir minn væri hetja.

Og krían - hún skyldi nú bara passa sig. Ég átti bróðir sem kæmi bara að fæla hana í burtu. Hann væri sko ekkert hræddur - hann væri ekki hræddur við eitt né neitt.

Heimildir: Í söngvarans jóreyk. Æviminningar Sigurðar Ólafssonar söngvara.
Munnlegar heimildir: Halldóra og Kristbjörg Gunnarsdætur.

Athugasemdir

[Benedikta E, 12.4.2009 kl. 09:29]

Takk fyrir að deila með okkur hér á blogginu þessari stórbrotnu frásögn - sem annars hefði án efa dulist mörgum.

Með bestu kveðju.

[Sævar Helgason, 12.4.2009 kl. 10:12]

Þakkir fyrir þessa fallegu og vel skrifuðu frásögn . Vel var ég kunnugur þeim félögum Birgi og Ágústi. Þeir voru báðir bekkjabræður mínir í Laugarnesskólanum. Sjálfur bjó ég inni í Kleppsholti á þessum árum. Mér er enn í fersku minni sviplegt fráfall Birgis. Ég hafði hitt hann síðast sumarið 1958 norður á Akureyri , en þar var hann við vinnu á hótel KEA sem matsveinn. Ég var á þeim árum farmaður á Sambandsskipi. Og þegar ég er á heimleið á skipi mínu frá Mexicoflóanum í febrúar 1959, berast okkur hinar hörumulegu fréttir af sjóslysi-vitaskipið Hermóður hafði farist í Reykjanesröstinni. Einn úr áhöfninni var Birgur Gunnarsson. Góður drengur var fallinn frá, á 21. aldursári

[Sævar Helgason, 12.4.2009 kl. 10:16]

Afsakið smá leiðrétting : "Einn úr áhöfninni var Birgir Gunnarsson".  átti þetta að vera

[Þorsteinn H. Gunnarsson, 12.4.2009 kl. 13:26]

Þakka athugasemdirnar.Svona getur þetta verið, Sævar, menn hittast á blogginu. Gaman að vita að þið voruð bekkjarfélagar. Bendi þér áfærslu hjá mér frá 18. febrúar 2009 um Hermóðsslysið. Ég verð í sambandi við þig.