Engin eignarheimild á landi aðeins afréttarnot

Öll höfum við lært það í barnaskóla hvernig menn helguðu sér bújarðir. Þar kemur kvígan og eldurinn við sögu frá sólarupprás til sólarlags. Hugmyndafræðin að baki þessari aðferð er væntalega sú að menn kæmust ekki yfir meira land en dugnaður þeirra hefði afl til. Þ.e.a.s menn gátu ekki helgað sér ótakmarkað land.

Engin lög voru til um að hægt væri leggja undir sig öræfin og almenninga enda töldu menn þá að í slíku fælust engin verðmæti. Bændur ráku búsmala til heiða og kallaðist það afréttarnot og festust þær heimildir við bújarðirnar þ.e. fasteignina, en hrepparnir fóru með stjórn og umsjón með afréttum og fjallskilum bænda.

Ágreiningur hefur risið hver ætti öræfin og almenninga þ.e. hálendi  Íslands. Frægasti dómur þar um er dómurinn um Landmannaafrétt, þar sem Hæstiréttur taldi að það væri eigendalaust land og í raun kallaði eftir löggjöf þar um og af því máli eru þjóðlendulögin sprottin. Bændur ættu hinsvegar takmörkuð réttindi á landinu þ.e. beitarréttindi.

Þá er  til dæmi um Auðkúluheiði í A-Hún. þar sem hreppurinn keypti heiðina af Auðkúlukirkju. Það mál kom til úrlausnar Hæstaréttar og dæmdist að bændur ættu beitarréttindi eða afréttarnot en ekki grunnlandið.

Ég geri ráð fyrir að Vestur-Húnvetningar séu með pappíra í höndunum svipaða og Svínhreppingar voru með um Auðkúluheiði.

Í bókinni Húnaþing ll sem er skrá yfir jarðir og ábúendur er sagt frá því á bls. 558 um jörðina Aðalból að skömmu fyrir aldamótin (1800-1900 ) hafi Torfustaðahreppur í V-Hún. keypt heiðarlandið undan jörðinni, Kjálkann og Tunguna ( Aðalbólsheiðina). Arnarvatn auk fleiri vatna hafi fylgt heiðinni.

Þarna mun vera um að ræða afréttarnotin, því menn geta aldrei selt það sem þeir eiga ekki það er grunnlandið og er þar vísað í reglur um hvernig menn helguðu sér land og úrlausnir Hæstaréttar um skyld málefni. 

En afréttarnotin eiga bændur. Það rengir engin maður.

Mótmæla sölu veiðileyfa í afrétti

Athugasemdir

[Júlíus Guðni Antonsson, 24.10.2011 kl. 02:58]

Ég hef velt því fyrir mér hvað valdi því að það virðist sem útilokað sé fyrir skotveiðimenn að fylgja sömu reglum og stangveiðimenn. Ég sé engan mun á veiði, eingöngu er mismunandi verkfæri notuð til veiðanna. Á sama máta og enginn efast um beitarréttindi bænda á afréttum þá er ekki ágreiningur um veiðirétt þeirra þannig að þetta er allt ljóst.

[Þorsteinn H. Gunnarsson, 24.10.2011 kl. 12:05]

,,Efst á Arnarvatnshæðum" kvað Jónas og hefur líklega litið svo á að við ættum öll tilkall til landsins.

Einn bloggari sagði í athugasend, að ef það væru einhverjir sem ættu tilkall til Hálendis Íslands að þá væru það afkomendur írsku munkanna.

Júlíus, það er bullandi ágreiningur um þessi mál öll, þar til úrskurað verður um þessi mál samkvæmt þjóðlendulögunum.

[Þórólfur Heiðar Þorsteinsson (IP-tala skráð) 24.10.2011 kl. 12:21]

Til svars við Júlíusi - þá er rétt að vísa til annars vegar til ákvæðis 7. gr. laga nr. 61/2006 varðandi fiskveiðiréttindi en til ákvæðis 8. gr. laga nr. 64/1994 varðandi skotveiðiréttindi. Eins og sést af þessum ákvæðum þá fylgir afréttarnotum/beitarréttindum ekki veiðiréttindi á fuglum eða öðrum villtum spendýrum en er öfugt við lax - og silungsveiðar.