Gott að eiga bandamenn sem er annt um frelsið og vera eins og þeir vilja vera.

Sómaganga, Ungverjar ættu nú að muna eftir því þegar Sovétherinn stóð alvopnaður við þröskuldinn. Ég held að allskonar göngur sem eru gengnar með eitthvert málefni,  styðji við lýðræði og frelsi hverju nafni sem það nefnist, félagafrelsi fulltrúalýðræði.

Mikil þáttaka gefur málstaðnum meira vægi. Stúdentar eru góðir að fara í kröfugöngur og geta verið róttækir.

Sem barn var ég dauðhræddur þegar fréttir voru að koma frá Ungverjalandi og þessari ógn frá Sovéttímanum, stöðugt í fréttum. Frelsið ber með sér réttindi um hvað eina.

Meira segja á Íslandi voru gerðar haldbærar ráðstafanir varðandi þá ógn sem öllum stóð af seinni heimstyrjöldinni. Á Íslandi var tekin ákvörðun um að senda í sveit 5000 börn vegna hættu á loftársum í Reykjavík á þessum punkti í seinna stríðinu þetta kemur fram í bókinni, Send í sveit sem kanónur rannsökuðu upp í Háskóla Íslands. Og þessi forseti Ungverjalands er alveg út í móum með að amast við þessari kröfugöngu  sem er glæsileg og fínt innleg. Allstaðar verður mannskepnan að vera til taks einmitt með þessum hætti og auðvitað er það óttin við fólk sem knýr forsetan til að koma með svona yfirlýsingu. Ég bíð nú bara eftir því að Bandaríkjmenn fari að fara í frelsisgöngum. Það var áhrifa mikið að skoða för eftir skothríð á byggingu í Búdapest og hafa þeir haldið þessum mynjum til haga og ekki hulið þær.  Amen eftir efninu.

Segir gleðigöngu í Búdapest „til skammar“

Hvað eru afskriftir?. Er aðal klikkunin ?

Afskriftir í atvinnurekstri er eru teknar árlega af ýmsum verðmætum sem notuð eru í atvinnurekstri.

Í sjávarútvegi eru það árlegar upphæðir sem skatturinn gefur út að megi afskrifa. t.d. skip með ákveðinni prósentu sem á að mæta því sem mölur og ryð eyða eins og maður segir. Afskriftir geta verið ýmist dregnar af kaupverði skipa og eiga að vera lagðar til hliðar, til þess að getað endurnýjað atvinnutæki og fasteignir. Þegar afskrift er notuð og tekin til hliðar og ekki bókuð af rekstrarreikningi þá getur hún aukið höfuðstóli á löngu tímabili og gert hagnaðin meiri og hægt er að éta afskriftir upp sem kallað er til að fleyta sér og sínum áfram. Afskriftir hlaðast upp á nokkru árabili.

Þegar útgerðarstjórn horfir á skip sitt og segir, já það er orðið  38 ára gamalt. Það fer að koma að því að við verðum að endurnýja skipið ekki getur maður haldi áfram lengi nema endurnýja skipið?

Þá eiga að vera tiltækar afskriftir til að kaupa nýtt skip. Allt til reyðu annað hvort á bankareikning í verðbréfum eða fasteignum, gjaldeyrir á Tortóla eða Panama eða í löndum og lausum aurum, eins og sagt er, til að nota til að kaupa nýtt skip. Það þýðir ekkert að æpa á kæjanum og vera vesenast með það að sú lagasetning sem nú er fyrir huguð hafi nokkuð að gera með að endurnýja skipið núna, þannig lagað. Afskriftirnar hafa verið teknar út úr rekstrarreikningi, og koma þessari lagasetningu, sem nú stendur yfir, ekki svo mikið við. Þær þurfa að vera handbærar í framtíðin og eiga að vera borðliggjandi núna aftur í tíman. 

Stundum hefur það verið sagt að afskriftir hafi verið notaðar í eitthvað annað en tilgangur þeirra nær til og étnar með einhverrun hætti upp. Það er glamur sem maður hefur heyrt einhvern tíman í gamla daga. 

 Það er aðal klikkunin í þessum málu að lítið hefur verið rætt um afskriftirnar. Hægt er að taka ekki afskriftir út að rekstrarreikningi, þá verður hagnaðurinn meiri Það er þá gert í rassvakabókhaldi. Afskriftirnar fara ef til vill í einhverja vitleysu, kaup sér sumarbústað, hjólhýsi eða dýra drossíu frá U.S.A, eða kost fyrir fjölskyldurnar.

Það þyrfti að koma fam í yfirstandandi umræðu að lista upp hvað liggur mikið tiltækt verðmæti í afskriftum af atvinnutækjum í sjávarútvegi: Skip og búnaður í vinnslu og þess háttar. Eðlilegt væri að beina þeirri spurningu til stjórnarandstöðunni, því hún er góð að tala mikið. Auðvita væri nauðsynlegt að fá liðsinni stjórnvald til að ganga í það mál.  Bara fara niður á annað hnéið og biðja kurteislega um þetta. Tiltækar afskriftir.

Skýrslu um afskriftir í sjávarútvegi,-- bíða  og tefla og spila á meðan og halda ró sinni á meðan hlutirnir eru græaðir. Tiltækar afskriftir skýrslu, takk. Hvar stöndum við með útveginn?

„Það er eitthvað að, það er eitthvað klikkað“

Vantar peninga í ríkissjóð það er búið að eyða svo miklum peningum

Ég kvíði rosalega ef ég þarf að fara á spítala í einhverja aðgerð og ef það verða engir peningar til að borga hjúkrunarfólkinu.

Forsendur byggist á loftinu einu saman

Er Morgunblaðið komið út í móa með svona frétt?

Sko ég skil ekki svona frétt. Er Sjálfstæðisflokkurinn virkilega í svona aðstæðu að láta formann flokksins vera í svona verkum. Mér hefur alltaf fundist Guðrún Hafsteinsdóttir ágæt.

Þið verði bara aðafsaka það að ég skil þetta ekki.

Allt kerfi flokksins setur niður við svona framsetningu. 

Ef hún væri ef hún væri sýnd eins og Flosi Ólafsson húsvörður í félagsheimilun og var að sópa einhverju út með kústi það var mjög fyndið og maður getur alltaf farið að hlæja. Það hefði verið í lagi ef Guðrún hefði verið sýnd í svoleiðis aðstæðum. Ég spái 15 % falli í skoðanakönnunum ef svona vitleysa gengur eftir . Blessuð sé minning Flosa. Hann var gersemi, sem þjóðin átti. Eina ráðið sem mundi redda þessu er að vera með ísbíl upp í Valhöll. Ég gæti talað um Ömmu mína við það tækifæri.

Guðrún tekur til í Valhöll: „Nú ætla ég að vera frek“

Stofnun kaffistofunnar og konurnar sem vöskuðu (þvoðu) saltfiskinn á Ísafirði.

Nú er mikið verið að tala um jafnréttisbaráttu kvenna. Þá get ég varla haldið kjafti. Það er vegna þess meðal annars að amma mín, Karítas Skarphéðinsdóttir, stóð oft upp í hárinu á valdhöfum.

Þannig var það árið 1934 að þá var auglýstur fundur í Verkalýðsfélaginu Baldri á Ísafirði. Ekki var auglýst hvað ætti að ræða á þeim fundi. Fundurinn var fjölmennur og þar kom fram tillaga frá krötum að fjórum kommúnistum skyldi vikið úr félaginu fyrir að standa upp í hárinu á þeim sem áttu að ráða. Félagarnir voru þrír karlmenn og ein kona, Karítas Skarphéðinsdóttir. Til að sýna góðmennsku var borin fram aukatillaga þess efnis, að þau skyldu þó hafa vinnuréttindi þar til öðruvísi yrði ákveðið. Tillagan var samþykkt með 120 atkvæðum á móti 80 atkvæðum. Þannig var varað við vinstri róttækninni. Karlmennirnir sem voru reknir voru Eyjólfur Árnason, Halldór Ólafsson og Jón Ólasson.

Kommúnistar gáfust ekki upp og þeir áttu stuðningsmenn innan Alþýðuflokksins, sem vildu sameiningu verkalýðsfélaganna. Það fór svo að Alþýðuflokkurinn klofnaði árið 1938 og upp úr því var Sósíalistaflokkurinn stofnaður. Karítas var á sameiginlegum bæjarstjórnarlista flokkanna, við bæjarstjórnarkosningarnar það sama ár.

Það sem ég vildi sagt hafa var einkaframtak Karítasar að gera tillögu um kaffistofu verkafólks. Fólk varð að drekka kaffi sitt og borða nesti einhverstaðar sem það gat haft skjól. Þá barðist hún fyrir því að vatnið sem saltfiskurinn var vaskaður upp úr yrði haldið heitu þannig að það væri volgt að morgni dags, en oft var það með ísröndum í vaskakerjunnum. Þetta þótti mikil frekja að ætlast til að verða við þessari kröfu Karítas, en hafðist þó að lokum vegna harðar sóknar Karítasar og félaga hennar við fiskþvottinn.Karítas var tekinn aftur inn í félagið, en karlarnir ekki.

------------------------------------------------------

Þorsteinn H. segir frá:

En tökum nú u-beygju og færum okkur á Kirkjusandinn í Reykjavík. Faðir minn Gunnar Arnbjörnsson var með fyrstu vagnstjórum hjá SVR og ók leiðina Njálsgata- Gunnarbraut. Ég vann um skeið hjá því fyrirtæki og svo var það Strætó.

Á Kirkjusandi var hús allheillegt sem kallaðist Þurrkhúsið og var það notað til að geyma fiskinn sem var verið að þurka yfir nótt og svo var honum dreift að morgni ef þurrt var og sól og svoleiðis gekk þetta þangað til fiskurinn var fullverkaður.

Einn morguninn var Slökkvilið Reykjavíkur komið á svæðið og voru menn stórkallalegir, fóru upp á þak og rufu gat á það. Mér leist ekki á það, hélt að húsið væri undir vernd. Saltfiskur var dýrmæt útflutningsvara og þarna hefur mikill auður farið í gegn og skapað gjaldeyri. Var mér nú hugsað til ömmu minnar við fiskþvottinn. Spurði ég nú yfirmann svæðisins hvort húsið væri ekki friðað, hann taldi ekki svo, vildi halda því fram að það ætti að rífa það. Morguninn eftir komu brunaliðsmenn eins og það var kallað í gamla daga. Talaði ég þá við þá og spurði hvað þeir væru að gera. Þeir sögðu að það ætti að nota húsið til að æfa reykköfun í því og fóru svo um hádegi. Komu svo daginn eftir og héldu áfram verki sínu. Þá tók ég það til ráðs að hringja í Sigrúnu Magnúsdóttur fyrverandi borgarfulltrúa og umhverfisráðherra Framsóknarflokksins og sagði henni þetta. Hún sagðist ganga í málið og gerði það skörulega. Talaði við nafna minn hjá Minjanefnd og það varð að ráði að stöðva þetta verk. Húsið var svo tekið á treiler og flutt í Slippinn og gert upp um veturinn. Um vorið var það sett upp fyrir ofan gömlubryggjurnar í Reykjavík og heitir nú Tapasbarinn og er af því mikil prýði.

Ég vona bara að þar ríki andi vaskakvenna á Ísafirði og fólk geti fengið sér eitthvað í gogginn.

Engin  þjóð er til nema hún eigi sér sögu.

Skrásett á 110 ára afmæli réttindabaráttu íslenskra kvenna 

19. júní 2025

Heimild: prófritgerð Karítasar Skarphéðinsdóttur Neff í mannfræði Háskóla Íslands.

Úr sjöritgerðarsafni Háskóla Íslands félagsfræðideild

Lífshættir íslenskra kvenna félagsfræðideild

Kristín Eva Ólafsdóttir framtaksöm kona í listum og sérverkefnum.

Kristín kemur hlutunun svo sannarlega í verk. Allar þessar sýningar sem nefndar eru áhrifamikil upplifun að fara á þær. Man eftir Jarðskjálftasetrinu á Hvolsvelli, hvað það var mikil upplifun. Maður varð skíthræddur að setja fæturnar á þann stað sem upplifunin varð og allt hristist. Ég fer ekki að telja upp allar þessar sýningar sem er sagt frá.

En Kristín á nota gott fyrirtæki, Gagarín.

Einu sinni hefur konu í minni heimasveit lánast að komast með verk á Heimsýninguna í París. Það var mjög flott sjal heklað og var verkið fádæma flott. Sjalið var svo fínt heklað, sagði fóstra mín Guðbjörg Ágústdóttir að það var hægt að renna því í gegnum giftingahring meðal stóran.

Nú er Kristín að vinna með sínu samstarfsfólki um síðustu aftökuna á Íslandi, þar sem Agnes og Friðrik koma við sögu. 

Skrifari ólst upp með afkomanda í Natansætt . Þetta vissi ég ekki fyrr en ég var orðin rígfullorðinn. En ef við skoðum ættareinnkennið og hugleiðum þá man ég eftir að fram koma ýmsir þættir hjá Eyþóri Guðmundssyni á Syðri-Löngumýri en hann var í horninu hjá syni sínum. Hann var flinkur trésmíður og verkhagur líkt og Natan.

Eyþór var ekki í nokkrum vanda að smíða beisli sem þurfti að skipta um dráttartæki frá hesti til að tengja við dráttarvél. Kjálkarnir sem hestinum var bakkað inn í voru teknir og notaðir sem stoðir í fjárhúsin og svo var notað timbur 1x6 tomma í beislið og allt saman skrúfað með borðaboltum og götin boruð með handborvél. Svo var ég settur upp á og klárinn og teymt undir mér, hann gat fælst við allt þetta skrölt. Þá hef ég verið 9 ára. Ég þurfti bara að stíga á pedala sem lyfti rakstrartindunum upp. Ef klárinn varð spólvitlaus var ráðið við klárinn með þeim hætti að hann var teymdur að næsta sæti og róaðist klárinn við að fá nóg af góðri töðu eftir að hafa brölt í sætinu og orðið stopp þar. 

Eyþór byggði 180 kinda hús úr gamlabænum á Syðri-Löngumýri þegar hann var aflagður. Það var vandi að rífa svoleiðis hús án þess að skemma timbrið. Svo gekk Eyþór brattur til starfa með tommustokkinn, hallamálið og sög. Var öruggur eins og þar færi verkfræðingu án teikninga. "Steini minn, passaðu þig á að setja sögin ekki í nagla". Eyþór átti lágmarks verkfærasafn sem hann hélt vel utan um og mátti aldrei týna nokkrum hlut. Einu sinni veit ég að hann keypti fulla fötu af nöglum á uppboði á meðan aðrir keyptu stóla og sleifar. Hann hugsaði um nytsemina. Margt annað nytsamlegt tileinkaði Eyþór sér.

Guðmunda Sigrún Guðmundsdóttir, búfræðingur og bóndi í Brúarhlíð er með ættfræði Natans nokkuð á hreinu.

Eyþór fór oft með amorsvísur þegar við stóðum saman á engjum. Hann var ekki náttúrulaus, frekar en Natan Ketilsson.

Amen eftir efninu. 

 

„Þetta er gæðastimpill og ótrúlega dýrmæt reynsla“

Mjög góðar eldhúsdagsumræður

Umræður á Alþingi voru mjög sterkar og heillegar, enda þarna mikið af atgervisfólki í öllum flokkum. Þarna var mikið af frambærilegum kandídötum sem voru leiknir í ræðumennsku og að stilla sinni ræðu vel upp. Skemmtileg þótti mér matador umræða Höllu Hrundar, svo lítið nálægt sannleikanum. Gott innlegg hjá Sigurjóni Þórðarsyni um 50-kallinn og 500-kallinn.

Flokkarnir komu vel út með að stilla umræður sínar heillega upp, vantaði ef til vill sumstaðar framherja til að taka á móti andstæðingnum. Sumir voru jú með þetta, en þetta var helsta atriðið sem var veikast.

Það var ekki tekist á um stóra málið, sjávarútveginn, sem er búið að afvegaleiða umræðu á margan hátt. Eins og til dæmis með hrópum um landsbyggðarskatt, sem er ekki, því allir geta veitt sinn kvóta miðað við ráðgjöf Hafró. Sjómennirnir fá sinn aflahlut, sveitarfélögin geta skattlagt þennan hóp eins og verið hefur.

Um daginn hlustaði ég á útgerðarmann ræða þessi mál. Hann horfði á sitt skip og sagði að það væri gamalt og þarfnaðist bráðlega endurnýjunar og hvað þá? Það var eins og það yrði heimsendir. Kom þannig orði að því máli að með því að setja þessi lög væri allt búið. Heimsendir? Þetta er náttúrulega kostulegt sjónarhorn. Hvað með afskriftirnar? Spurning hvort þetta sé rassvasa bókhald, eða alvöru bókhald.

Þegar búið er að færa bókhaldið, allar tekjur komnar inn og búið að draga útgerðarvörur frá, s.s. veiðafæri, olíu og laun. Þá stendur eftir annað hvort hagnaður eða tap.

Varla að menn séu svo klárir að standa á núlli með þetta.

Afskriftir eru útborgaðar til eigenda beint og hann búinn að koma þeim í skjól í banka eða undir koddann eða í peningaskáp heima í stofu. Ef um er að ræða endanlegan hagnað þá ætti hann að vera notaður til að borga veiðileyfisgjöld og arð til eigenda (hluthafa) til að fá arð af eigin féi sem hann hefur lagt til útgerðarinnar. Einhverjar sporslur væru í lagi að greiða góðri áhöfn umfram hlut. Svo væri hægt að fara í árshátíðarferð með konu og áhöfn og hafa það gott í smátíma. Auka sporsla fyrir dugnað og útsjónarsemi til eigenda og framkvæmdastjóra.

Hugsanlega ætti að athuga hvort betra sé að setja afskriftirnar inn á reikning hjá Seðlabanka Íslands á nafni og kennitölu útgerðarfélags og ekki afhent nema verið væri að borga nýtt skip, basta. En þá þyrfti að fjármagna mismuninn með lántöku. Það sem eftir stendur af hagnaði eru veiðigjöld, allt eftir skipulagi og áherslum framkvæmdavaldsins, tekinn af ríkjandi meirihluta á Alþingi. Þá væri hægt að fara að skipta gróðanum á milli eigenda hlutabréfa í útgerðinni. Ef útgerð væri rekin á kennitölu útgerðarmanns þá kæmi hagnaðurinn allur til hans og mætti skilgreina það sem fjármagnsskatt sem eigandi hafi lagt til útgerðarinnar af eigin fé í upphafi. Enginn skattur á sveitarfélög.

Þau sjá um hafnir og bryggjur og hafa það í félagi og sumstaðar byggðarsamlög og rukka hafnargjöld af skipakomum. Þannig liggja málin nokkurn veginn.

Það er enginn að berja neinn eða hata eða vera í hefndarhug, bara dýrin í skóginum og strandveiðiþorpin vítt og breitt um landið, vinir, sem í mörgum tillfellum hafa afhent kvóta öðrum af gáleysi og hafa ekki áttað sig á hvernig þetta allt virkaði, en standa svo slipp og snauð, vegna eigin gerða. Þetta er kapítalskt kerfi sem farið er að aukast ásmegin. Menn geta alveg verið duglegir ef þeir eru samvinnumenn.

Hingað og ekki lengra sagði kerlingin. Nú þarf fólk að vera eins og snjótittlingurinn að þola allar hríðar og stórviðri og láta á reyna hvaða rétt þjóðin á í þessum efnum. 

Ekki tími fyrir tafaleiki stjórnarandstöðunnar

Breyting á gangi lægða og hæða?

Flestir bændur fylgjast með veðri og veður útliti og er bloggari engin undantekning þar. En hvað um rannsóknir og skýrslur sérfræðinga?

Bloggari telur sig hafa tekið eftir nokkrum breytingum á brautum lægða og hæða í nær því tvö ár.

Hingað til hafa lægðir komið að Reykjanesi eða Vesturlandi og farið yfir landið í austur. Þá hefur oft verið háþrýstisvæði yfir Grænlandssundi. 

Undanfarin tvö ár, hafa lægðir oftast komið upp að landinu við Reykjanes og haldið svo yfir á mismiklum hraða yfir landið austur úr. Hæðir hafa oft komið suður úr Atlantshafi og brunað upp Atlantshafið og dinglað sér við Austurland og stigið þar dans við lægðir sem koma að vestan og þessi veðurkerfi hafa verið til vandræða þar. Oft eru menn hissa á svona skotum þegar einmunatíð er búin að vera um langa tíð. Komið hefur fram í fréttum að Atlandshaf er að hlýna.

Skrifari man þá tíð þegar gengið var til ánna, þar sem fé var í aðhaldi og farið tvisvar til ánna á sólarhring. Kom þá fyrir að taka þurfti eina og eina kind heim, oftast vegna þess að lömb komust ekki á spena. Það var leiðindaverk að sýsla við þau verk og varð oftast að bera lambið hálf boginn heim í hús og ærin var óróleg og oft fum á henni. Stundum þurfti að koma með lambið inn í eldhús, svo það fengi smá hlýju í sig og mjólk að sjúga með lagni og var lambið oft búið að missa sogið, en allt þetta lukkaðist.

Skrifari man eftir einu svona skoti, a.m.k. einu sinni á árunum 1955-1960. Dagsetning gæti verið um 17.júní, en þá var kominn snjór í skóvarp á spariblettum og góð slægja.

Hlutirnir gátu farið að fara úr skorðum þegar farið var að vetrarrýja, þá missti ærin ullina sem skýldi henni og lömbin misstu bólið sitt ofan á ánni. Oft tóku gætnari bændur þann sið að hálf rýja.

Allt þetta var gert til að vinna við leiðinlegan rúning í byrjun sláttar gæti betur hafist fyrr. Eitt sinn í byrjun búskapar bloggara var rúið við afréttargirðingu. Smölun heimalanda og fjárrag gert í samvinnu.

Eitt sinn kvartaði bloggari um að hafa fátt að rýja, átti enda ekki margt. Þá sagði nágranni minn á Höllustöðum: "Hún er hæg fátæktin". En það tók nú skjótt enda.

Skrifari hefur ekki legið yfir veður skýrslum, en gaman væri að fá fram álit veðurfræðinga á því hvort eitthvað sé að breytast í veðurfari, því oft þegar svona hret koma á óvart er rokið til að fá samþykkt á Alþingi auka fjárveitingu, þó Bjargráðasjóður sé með nóg fjármagn til að styrkja áföll vegna ótíðar og vanhalda. Það hefur bloggari gaumgæft, og sannast þar  hið fornkveðna að engin er búmaður, nema að hann berji, sér.  

„Þetta er bara hrikalegt vanmat og hugsunarleysi“