Þorsteinn H. Gunnarsson

Rjúpnaveiðimenn safna punktum

Þarna fór betur en áhorfðist og er þetta mikill sæmdarhundur sem varð var við kindina og rjúpnaveiðimaðurinn eftirtekktar samur.Það er svo sem ekkert óeðlilegt að í stóru landi eins og við byggjum miðað við mannfjölda og byggðin alltaf að grisjast finnist óskilafé. Það er nú atriði sem huga þarf að, að gæta fjárins eins vel og kostur er. Þarna hefur einfaldlega skafið yfir ána, hún hefur getað hreyft sig haft vatn kannski og örlitla mosaþúfu að naga.

Í Þjóðólfi blaði sem gefið var út hér fyrr á árum er mjög góð grein eftir Erlend Pálmason (1820-1888) dennebrogsmann frá Tungunesi í Svínavatnshreppi, en þar er elsta búnaðarfélagi landsins. Greinin er um vetrarbeit roskins fjár og vörslu. Greinin er mjög góð og í raun fræðigrein um hvernig halda á og umgangast skal sauðfé á þessum árstíma og beita því og nýta landið sem best. Má segja að þessi grein hafi farið hulduhöfði á vettvangi búfræðinnar, sennilega vegna þess að vetrarbeit hefur þótt púkó eftir að tæknin hóf innreið sína í landbúnaðinn.

Alltaf var hlustað á veðurfregnir frá hreppaskilum kringum 12. okt og fram að jólum varðandi útiveru fjárins á mínum unglingsárum. Féið var oftast hýst, þó gat því verið sleppt í einmunatíð. Smalinn var skammaður ef eitthvað vantaði. Meiri rækt var lögð við að hlusta á veðurfregnir þegar veðrakerfi voru á sveimi við landið.

Það er fóðursparnaður við að hýsa fé á haustinn og geta hleypt því út þurru og rösku.

Allt er þetta lagt á aðra bók núna sauðfé fennti í hrönnum hér um árið og Bjargráðasjóður er látinn punga út stórum bótum vegna fjárskaða. Jafnvel fjöldi hrossa fennti. Að vísu var þá um aftakaveður ræða og bændur liðfáir að ná þeim saman og reka til réttar á býlum sínum. Ef til vill hafa þeir ekki vitað hvar hrossin gengju eða ekki haft trausta réttaraðstöðu.

Engin veit hvort bændur hlusta á veðurfregnir almennt en nú er mun léttara að ná þeim fréttum en áður var. Ef menn misstu af veðurfregnum urðu þeir ómögulegir, hér áður fyrr.

Bændum mörgum finnst gott að vita af rjúpnaskyttur á fer á þessum árstíma og spyrja gjarnan ,, sástu nokkuð. Vonandi helst þessi samvinna frekar en að kenna skotveiðimönnum um dráp á búpeningi án stafestrar vitneskju um hvort þau séu skotin eða sjálfdauð.

Á útmánuðum háttar bóndi beitinni öðruvísi. Fé sækir gróður sem er að koma undan snjó og klaka. Smalinn þarf að fara langan veg til að komast í kring um féið. Hann gat farið marga km og lagði af stað í ljósaskiptunum og oft var hann orðin blautur í lappirnar. Það bjargaði að vera í lopasokkum, þá varð þeim sjaldan kalt.