Þorsteinn H. Gunnarsson

Blessuð sauðkindin og umframframleiðsla

Íslenska sauðfjárkynið er ekki sérstaklega gott til kjötframleiðslu.

Lengi vel deildu tveir doktorar um íslensku sauðkindina. Dr. Halldór Pálsson sem vildi rækta lágfætt kyn, en hann hafði fundið það með rannsóknum að þannig væri hægt að ná góðri kjötfyllingu. Dr. Stefán Aðalsteinsson vildi háfætt sauðfjárkyn og vísaði sérstaklega í að þannig gæti fjárstofninn betur komist ferðar sinnar um landið. Báðir áttu þeir sér fylgismenn í bændastétt og gátu orðið harðvítugar deilur út af þessu máli þegar bændur rökræddu um hrútaskrána og í göngum.

Að vísu er vöxtur lamba mjög hraður yfir sumarmánuðina og sauðkindin nýtir landsgæði vel og þolir veðráttuna. Því hentar þetta sauðfjárkyn okkur og landinu allvel. En er í raun frumbyggjakyn sem hefur fallið vel að lífsháttum þjóðarinnar og skaffað mat og klæði og ljósmeti í gegn um aldirnar. Svo er annað hlutverk sem sauðfé hefur það er að halda úthaga í góðu standi svo hann verði ekki auðveldur eldsmatur. En land sem stendur í sinuflóka er eldsmatur og brennur hratt.

Það er nokkuð síðan farið var að reyna að minnka lambakjötsfjallið.

En fjárframlög til að styrkja útflutning dilkakjöts voru lögð af með lögum nr. 46 1985.

Hvernig komið var fyrir þessari framleiðslu er í raun verk Alþýðuflokksins.

Þegar Viðreisnarstjórnin 1960 var að fjalla um þessi útflutningmál og tryggja bændum fullt verð með útflutningbótum, var samið við bændur um 10% útflutnings hlutfall sem yrði greitt fyrir. Á þessum tímapunktu varð nokkur miskilningnur milli ráðherra Alþýðuflokks og Sjálfstæðisflokks um þessi mál og þróaðist málið þannig að það var alltaf greitt 10% á magnið sem alltaf varð meira og meira en alltaf var greitt 10%.

Dr. scient Björn S. Stefánsson fjallar ýtarlega um þessi mál í bók sinni Hjáríki sem kom út 1992 á bls.50 og fer ég ekki meir út í þá sálma en af þessu varð nokkur hvellur, en Einar Ólafsson í Lækjarhvammi samdi vel fyrir bændur.

Svo þegar útflutningsuppbæturnar voru afnumdar stóðu bændur upp á prjónanærfötunum og mikill sársaukasamdráttur var fyrirsjánlegur.

Mér sýnist sama staða blasa við bændu nú eins og 1986 og fátt um fína drætti.

Sauðfjárrækt er í raun frumbyggjaatvinnuvegur sem dregur fólk að atvinnuveginum og það það er gleði og glaumur í göngum og réttum og því á sauðkindin mikinn hljómgrunn Hún hefur meira atkvæðavægi en íbúar á þéttbýlli svæðum landsins. En menn vilja borga sem minnst

Ég ætla ekki að reyna að koma með hugmyndir hvernig er hægt að leysa úr þessum málum því þau eru það viðkvæm, þó ýmsar hugmyndir hafi verið reyfaðar. Þá standa ákvæði í stjórnarskránni uppi sem verja bændur fyrir því að hægt sé að ganga að geðþótt að þeim með valdboði. Og er hægt að minna á þegar Kári bóndi í Garði í Mývatnssveit seldi kjöt úr frystikistu í Kolaportinu hér um árið.

Þá sagði þáverandi landbúnaðrráðherra Halldór Blöndal, æ,æ, við skulum bíða eða eitthvað í þá áttina. Það er að koma lærð ritgerð eftir Sigurð Líndal, Stjórnkerfi búvöruframleiðslunnar og stjórnskipa Íslands.